Çin Tarihi”Nde Türk İzleri – Aytekin Keskin”

Çin, Doğu uygarlığının belirleyici temsilcisidir. Uzak Asya’dan gelip Anadolu’yu yurt edinen Türkler, uzun bir dönem Avrupalılar için Doğunun temsilcisi olmuştur. Bir zamanlar komşu oldukları Çin kültürüne ilişkin Türklerin ilk değerlendirmeleri Türkçenin ilk yazılı belgelerinde yer bulmuştur. Orhun Yazıtları’nda, Kül Tigin Yazıtı’ndan (732) bir kesit, geçmişten günümüze uluslararası ilişkilerde ticaretin nasıl belirleyici olduğunu göstermektedir: “Çin halkının sözleri tatlı ipekli kumaşları (da) yumuşak imiş. Tatlı sözlerle (ve) yumuşak ipekli kumaşlarla kandırıp uzak (larda yaşayan) halkları böylece (kendilerine) yaklaştırırlar imiş” (s.36). … “(Çin Halkı) bunca hizmet ettiğini düşünmeden ‘Türk halkını öldüreyim, neslini yok edeyim’ der imiş” (s.41). Bilge Kağan Yazıtı’nda (735) da benzer bir içerik paylaşılmıştır: “Bu yerde oturup Çin halkı ile (ilişkileri) düzelttim. (Şimdi onlar bize) altını, gümüşü, ipeği, (..) ipekli kumaşları bolca veriyorlar” (s.57). İlgili dönemde Çin uygarlığının belirgin etkisi anıtların bir yüzünde Çince yazıt olması ile de açıklanabilir.