Türkiye, Enflasyon Sorununu Kalıcı Olarak Çözemez – Mahfi Eğilmez

Enflasyonu düşürmenin bedeli, faizi yükselterek tüketimi kısıtlayıp büyümenin düşmesine ve işsizliğin artmasına katlanmak  şeklinde olacağı için oy kaybına yol açar. O nedenle yüksek enflasyonlu büyüme yaklaşımı Türkiye’de siyasetçilerin bilinçli ya da bilinçsiz tercihi haline gelmiştir.

Enflasyon, belirli bir sepette yer alan mal ve hizmetlerin ağırlıklandırılmış fiyat ortalamasının sürekli bir artış eğiliminde olması demektir. Büyüme, bir dönemin GSYH’sinde bir önceki dönemin GSYH’sine göre reel (enflasyondan arındırılmış) artış demektir.

Gelişmiş ekonomilerde enflasyon yüzde 1 – 2 dolayında, büyümenin de 2 – 3 dolayında olması ideal durum olarak kabul edilir. Gelişmekte olan ekonomiler söz konusu olduğunda bu oranlar enflasyon için de büyüme için de yüzde 5 olarak kabul edilir. Bu oranlar ortalama olarak kabul edilmelidir, bazı ekonomiler için bunlar farklı olabilir. Örneğin Çin açısından ideal durum yüzde 2 dolayında enflasyon yüzde 7 ve üzeri büyümedir.

Genellikle enflasyonda bu oranların üzerine çıkıldığında ve büyümede bu oranların altına düşüldüğünde telaş başlar ve merkez bankası ile maliye bakanlığı harekete geçer. Enflasyon birkaç istisna dışında bütün ülkelerde en ciddi sorun olarak algılanır ve sıkı bir mücadelenin konusunu oluşturur.

Türkiye ve Arjantin bu birkaç istisnadan ikisidir. Bu iki ülke enflasyonu denetlemek yerine daima büyümeyi kollarlar. Büyüme eğer yeterince yüksekse ve eğer büyümeyi düşürerek enflasyon kontrol edilebilecekse bunu yapmazlar.

Grafik 1, Türkiye’nin 2003 ile 2022 arasındaki enflasyon ve büyüme çizelgesini gösteriyor (grafik TÜİK verileri kullanılarak tarafımca hazırlandı).

Grafik, son yirmi yıl süresince enflasyonun ve düşük kaldığı birkaç yıl istisna tutulursa büyümenin de hep yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Bu süre boyunca enflasyon ortalaması yüzde 14,3, büyüme ortalaması da yüzde 5,5 olmuştur. Büyüme ortalaması gelişmekte olan ülkeler için ideal düzeyde olmakla birlikte enflasyon ortalaması gelişmekte olan ülkeler için ideal kabul edilen ortalamanın üç katı yüksekliktedir.