Krizdeki Ekonomi Nereye Gidiyor? – Osman Aydoğuş

Kriz var mı yok mu tartışması geride kaldı. Giderek derinleşen bir ekonomik krizin varlığı artık genel kabul gören bir olgu. Şimdi krizin nasıl gelişeceğini ve önümüzdeki yılda Türkiye ekonomisinin nereye gidebileceğini anlamaya çalışıyoruz. Bu yazıda, temel bazı makroekonomik göstergelerin 2001 ve 2008–09 krizlerindeki gelişimlerini birlikte inceleyerek 2018 krizinin nasıl gelişebileceğini irdelemeye çalışacağız. İlk olarak GSYH büyüme hızının gelişimini ele alalım (Şekil 1). Krizlerin toplam 12 çeyrek yılı kapsayan 3 yıllık gelişimini ele alıyoruz. İlk yıl yavaşlama evresine, ikinci yıl daralma evresine ve üçüncü yıl ise toparlanma evresine karşılık geliyor. 2001 krizi 2000’in 2. çeyreğinde, 2008–09 krizi 2007’nin 4. çeyreğinde başlıyor. 2018 krizinin ise 2017’nin 4. çeyreğinde başladığını varsaydık. 2001 krizi, esas itibarıyla, IMF ile birlikte kotarılmış bir dezenflasyon programının çökmesiyle patlak veren ve bu anlamda bizden kaynaklanan bir krizdi. 2008–09 krizi ise küresel finans krizinin Türkiye’ye sıçramasıyla başlamıştı. Son krizin, küresel likiditenin çekilmeye başlaması nedeniyle bir dış boyutu olduğu muhakkak, ama esas itibarıyla tıkanmış-sürdürülemez hale gelmiş bir büyüme modelinin sanki hiçbir şey olmamışçasına devam ettirilmek istenmesinden, yani içeriden kaynaklandığını ileri sürmek yanlış olmayacaktır. Şimdi üç krizin gelişimine ilişkin tespitlerimizi yapalım.