İsmail Kitapcı – Sabri Ülgener ve İktisat Sosyolojisi: İktisat Ahlakı ve Zihniyeti Perspektifinden Bir Değerlendirme

Özet

İktisat sosyolojisi iktisadi olayları sosyolojik bir perspektiften değerlendirmektedir. Aynı zamanda Neo-Klasik iktisadın insanı soyutlayan yaklaşımlarının aksine iktisadi analize insansız değil, insandan başlamak gerektiğini ifade etmektedir. Türkiye’deki iktisat sosyolojisinin öncü isimlerinden Sabri Ülgener de insan-madde ilişkisine sıkışan iktisat teorisine çok disiplinli bir anlayış getirerek iktisat, din ve zihniyet arasındaki ilişkileri sorgulamaktadır. Bu kapsamda Ülgener maddi dünya ile manevi dünya, rasyonellik ile irrasyonellik ve para hırsı ile güzel ahlak arasındaki farklılıkları bir uyuma dönüştürme çabasındadır. Bu çalışmada Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne gelinen süreçte Ülgener’in Türk insanının iktisadi davranışlarına ilişkin değerlendirmeleri iktisat ahlakı ve iktisat zihniyeti kavramlarıyla açıklanmaktadır. Aynı zamanda kapitalizmin neden Türk toplumunda ve diğer Müslüman doğu toplumlarında gelişmediği sorusuna Ülgener’in verdiği cevaplar değerlendirilmekte ve Ülgener’in Türkiye’deki iktisadi sorunların toplumsal kodlarına ilişkin çok disiplinli bakış açısı açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: İktisat, Toplum, Ahlak, Zihniyet, Rasyonelleşme, Tasavvuf
JEL Kodları: A14, B10, B50

Sabri Ülgener and Economic Sociology: An Evaluation from the Perspective of Economic Ethics and Mentality

Abstract

The economic sociology evaluates economic events from a sociological perspective. At the same time, contrary to abstractionist approaches of Neo-Classical economics, it states that economic analysis should start from human beings rather than unmanned. Ülgener, one of the pioneers of economic sociology in Turkey, questions the relations between economics, religion and mentality by bringing a multidisciplinary understanding to the economic theory trapped in the human-matter relationship. In this context, Ülgener strives to transform into a harmony the differences between the material world and the spiritual world, rationality and irrationality and the ambition of money and good morality. In this study Ülgener’s evaluations on the economic behaviors are explained with the concepts of economic morality and economic mentality at the the process Ottomans to the
Republic of Turkey. At the same Ülgener’s answers of the question why capitalism did not develop in Turkish society and other Muslim eastern societies is evaluated and social codes of economic problems in Turkey of Ülgener’s multi-disciplinary perspective is expressed.

Key Words: Economics, Society, Ethics, Mentality, Rationalization, Sufism
JEL Codes: A14, B10, B50