Makaleler

Gelir Dağılımı Adaletsizliğinin Vergiler Üzerinden İncelenmesi: Panel Granger Nedensellik Analizi – Ayşe Nur Çırak

50,00

Öz
Gelir dağılımındaki adaletsizliğin oluşumunda işgücü yapısı, eğitim düzeyi, sektörel farklılıklar, yaş, cinsiyet vb. sosyoekonomik faktörler etkili olabilmektedir. Bu faktörlerin yanı sıra vergi sistemindeki farklılıklar da gelir dağılımını etkileyebilmektedir. Vergiler niteliklerine dolaylı ve dolaysız olmak üzere ikiye ayrılır. Dolaylı vergiler harcamalar üzerinden alınan ve yansıtılması kolay olan vergiler; dolaysız vergiler ise gelir ve servet üzerinden alınan yansıtılması zor olan vergilerdir. Bu özelliklerinden dolayı maliye literatüründe dolaylı vergiler gelir dağılımını olumsuz; dolaysız vergiler olumlu etkilemektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 17 OECD ülkesinde gelir dağılımındaki adaletsizliğinin nedeninin vergi türleri üzerinden araştırılmıştır. Bu amaçla çalışmada 2007-2021 dönemine ait gelir dağılımı adaletsizliğini gösteren gini katsayısı verisi bağımlı değişken; dolaylı vergi olarak mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerin GSYH içindeki payı ve dolaysız vergi olarak emlak üzerinden alınan vergilerin GSYH içindeki payı bağımsız değişkenler olarak seçilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişki Dumitrescu Hurlin panel Granger nedensellik analizi ile test edilmiş ve analiz sonuçlarına göre mal ve hizmet üzerinden alınan vergiler ile gini katsayısı arasında karşılıklı Granger nedensellik ilişkisine ulaşılırken; servet üzerinden alınan vergilerin gini kat sayısı ile aralarında tek yönlü Granger nedensellik ilişkisine rastlanmış ve nedenselliğin yönü ise gini katsayısından servet üzerinden alınan vergilere doğru olduğu tespit edilmiştir. Çalışma literatüre güncel veriler ışığında katkı sağlamakla birlikte Türkiye’deki vergi sistemindeki aksaklıklara da çözüm önerileri sunmaktadır.

Anahtar Kelimler: Gelir dağılımı, dolaylı vergiler, dolaysız vergiler

JEL Kodları: E62, E64, D63

Analysing Income Inequality Through Taxes: Panel Causality Analysis

Abstract
Socioeconomic factors such as labour force structure, education level, sectoral differences, age, gender etc. may be effective in the formation of inequality in income distribution. In addition to these factors, differences in the tax system may also affect income distribution. Taxes are divided into two categories: direct and indirect. Indirect taxes are taxes levied on expenditures and are easy to reflect, while direct taxes are taxes levied on income and wealth and are difficult to reflect. Due to these characteristics, in the finance literature, indirect taxes affect income distribution negatively, while direct taxes affect it positively. In this context, this study investigates the causes of inequality in income distribution in 17 OECD countries, including Turkiye, through tax types. For this purpose, the gini coefficient data showing the inequality in income distribution for the period 2007-2021 is selected as the dependent variable, the share of taxes on goods and services in GDP as indirect taxes and the share of taxes on real estate in GDP as direct taxes are selected as independent variables. The relationship between the variables was tested by Dumitrescu Hurlin panel Granger causality analysis and according to the results of the analysis, while a reciprocal Granger causality relationship was found between taxes on goods and services and gini coefficient, a unidirectional Granger causality relationship was found between taxes on wealth and gini coefficient and the direction of causality was found to be from gini coefficient to taxes on wealth. The study not only contributes to the literature in the light of current data, but also offers solutions to the problems in the tax system in Turkiye

Keywords: Gelir dağılımı, dolaylı vergiler, dolaysız vergiler

JEL Codes: E62, E64, D63